یکی از مهم‌ترین بخش‌ها در استخوان‌بندی بدن انسان، شانه است. دامنه حرکت دستان ما و وزن هر دست، به طور مستقیم با سلامت شانه مرتبط است. به خطر افتادن سلامت شانه می‌تواند بر قسمت بزرگی از فعالیت‌های روزمره شما تاثیر بگذارد و زندگی را با مشکل مواجه کند. داشتن اطلاعات کافی و مناسب درباره این مفصل مهم و انواع عارضه‌های مرتبط با آن به شما در پیشگیری و درمان هرگونه مشکل مرتبط کمک می‌کند. در این مطلب درباره راه های درمان آرتروز شانه و علائم، علل بروز، لوازم طبی و پیشگیری آن صحبت می کنیم.
آرتروز چیست؟
به غضروفی که بخش انتهایی استخوان‌ها را می‌پوشاند، غضروف مفصلی می‌گویند. زمانی که این غضروف تخریب یا فرسوده شود، باعث ایجاد تغییراتی در ساختار مفصل و فرسایش و ساییدگی مهره‌ها می‌شود.
نام پزشکی این تغییرات و فرسایش‌ها در مفصل «آرتروز» است. بروز آرتروز در مفاصل فرد می‌تواند باعث ایجاد درد و تورم و در بعضی موارد ایجاد خار استخوانی شود. خار استخوانی عارضه‌ای است که در اثر ساییده شدن انتها استخوان‌ها به یکدیگر ایجاد می‌شود.
آرتروز شانه
ساختار شانه از دو مفصل تشکیل می‌شود. بخش بالایی شانه مفصلی به نام آکرومیوکلاویکولر یا AC قرار دارد. این مفصل در نوک تیغه شانه است و استخوان ترقوه را به آکرمیون متصل می‌کند. بخش پایینی مفصل گلنوهومرال است که دامنه حرکتی بازو را در اختیار دارد. مفصل گلنوهومرال بین بخش بالایی استخوان بازو و تیغه شانه اتصال برقرار می‌کند.
به طور عمومی بروز آرتروز در مفصل AC شایع‌تر است.
چرا به آرتروز شانه مبتلا می‌شوید؟
علل بروز آرتروز شانه در افراد متفاوت است. به طور کلی با بالا رفتن سن، احتمال ایجاد انواع آرتروز در مفاصل افراد بالا می‌رود و معمولا افراد بالای ۵۰ سال به این بیماری مبتلا می‌شوند. طبق آمار حدود ۳۰ درصد افراد بالای شصت سال دچار ساییدگی مفصل شانه هستند.
در افراد جوان‌تر آرتروز معمولا به صورت تروماتیک ایجاد می‌شود. یعنی آرتروزی که در نتیجه آسیب‌ها و جراحات به وجود آمده است. درباره آرتروز شانه، آسیب‌هایی مانند شکستگی و در رفتگی
شانه اصلی‌ترین دلایل تروماتیک هستند. در برخی افراد نیز آتروز ارثی مشاهده می‌شود.
به طور کلی، هر فعالیتی که بتواند موجب آسیب غضروف مفصلی شانه شود، می‌تواند دلیلی برای ایجاد آرتروز شانه باشد. مواردی مانند وارد آمدن ضربه شدید به مفصل شانه، سابقه روماتیسم یا عفونت مفصل و سابقه جراحی مفصل شانه از دلایل اثرگذار هستند.
همچنین فعالیت‌ها و کارهای سنگین با اندام فوقانی در صورت ادامه طولانی مدت، شما را در خطر آرتروز شانه قرار می‌دهند. افرادی که به دلایل شغلی مجبورند دست‌های خود را به مدت طولانی بالای سر خود نگه دارند، و ورزشکارانی که در رشته‌هایی مانند وزنه‌برداری، ورزش‌های پرتابی و ورزش‌های با راکت فعال هستند در خطر ابتلا به آرتروز شانه قرار دارند.
علائم آرتروز شانه چیست؟
در انواع مختلف آرتروز، اصلی‌ترین علامت بروز درد است. احساس درد حین حرکت دادن شانه و پس از آن می‌تواند نشانه‌ای از آرتروز شانه باشد. فرد مبتلا به آرتروز شانه احتمالا در شانه خود حالات حساسیت به لمس داشته باشد. درد شانه ممکن است طولانی مدت شود و هنگام خواب هم احساس شود. در مطلب علائم آرتروز درباره علائم کلی انواع آرتروز و حالت‌های مختلف به وجود آمدن آن‌ها صحبت کرده‌ایم.
محدود شدن دامنه حرکتی از دیگر علائم آرتروز شانه است. وقتی سعی کنید بازوی خود را حرکت دهید، ممکن است احساس درد داشته باشید یا حرکت شانه با احساس ضربه و صدای غژغژ ضعیف همراه شود.
دردهای گاه و بی‌گاه شانه که در طی چند سال افزایش می‌یابند نیز می‌تواند از علائم ابتلا به آرتروز شانه باشد.
روش های تشخیص آرتروز شانه
زمانی که به پزشک متخصص مراجعه می‌کنید، اولین چیزی که باید همراه خود داشته باشید سوابق پزشکی‌تان است. پس از بررسی سوابق، پزشک در صورت نیاز برای شناسایی علل درد و ارزیابی میزان درد، حساسیت به لمس، دامنه حرکتی و سایر علائم مربوط به بافت‌های اطراف شانه از معاینات فیزیکی کمک خواهد گرفت. این معاینات به پزشک کمک می‌کنند تشخیص دهد مشکلات ایجاد شده مربوط به خود مفصل شانه است یا به عضله نزدیک مفصل و مشکلاتی مانند ضعف حاصل از عدم استفاده عضله مربوط می‌شود.
بستگی به شرایط، پزشک ممکن است به یکی یا چند مورد از روش‌های زیر نیز برای کمک به تشخیص صحیح نیاز داشته باشد:
عکس‌برداری رادیولوژی (اشعه X) از شانه
آزمایشات خون (از آزمایش خون معمولا برای تشخیص آرتروز روماتوئید استفاده می‌شود اما می‌تواند برای رد بیماری‌های دیگر هم کاربردی باشد.)
نمونه‌برداری از مایع سینوویال (مایع روان‌کننده مفصل)
عکس‌برداری MRI
راه های درمان آتروز شانه
راه های درمان آرتروز شانه بسیار متنوع هستند اما باید بدانید که تمامی روش‌های برای همه افراد مناسب نیستند و استفاده از روش‌های مختلف درمان آرتروز شانه برای هر فرد وابسته به نظر پزشک متخصص است.
برای کسب اطلاعات جامع‌تر درباره انواع آرتروز، مطلب ما درباره درمان آرتروز را بخوانید. در ادامه مطلب انواع راه های درمان آرتروز شانه را با هم بررسی می‌کنیم.
تغییر فعالیت
اگر علت بروز آرتروز شانه انجام یک فعالیت روزمره مشخص است یا فعالیت‌هایی دارید که مانع بهبود آرتروز شانه شده و وضعیت را بدتر می‌کنند، مطابق نظر پزشک باید انجام این فعالیت‌ها را متوقف کنید یا شرایط انجام را تغییر دهید. همچنین ممکن است نیاز به آموزش روش‌های صحیح حرکتی به شما وجود داشته باشد.
گرم کردن
گرم کردن بافت‌ها کمک می‌کند بهتر براش کشش آماده شوند، در صورت انجام تمرینات ورزشی حتما باید بدن قبل از شروع تمرین گرم شود. در شرایط آرتروز شانه بهترین روش یراس گرم کردن کل بدن، گرمایش عمیق در حمام یا 10 تا 15 دقیقه حمام گرم است.
شانه‌بند
شانه‌بندهای طبی در برخی موارد بروز آرتریت بسیار مفید هستند. این شانه‌بندها به طور تخصصی طراحی شده‌اند تا فشار را از ناحیه‌ای که غضروف‌های مفصلی آن آسیب دیده یا از بین رفته‌اند بردارد و به قسمتی که هنوز مفصل آن سالم است انتقال دهد.
داروهای ضدالتهاب
مسکن‌هایی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن را می‌توان بدون نسخه از داروخانه‌ها تهیه کرد. این مسکن‌ها تاثیر مثبتی در کاهش درد و بهبود عملکرد مفصل شانه دارند. همچنین داروهایی مثل سلبرکس و موبیک داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی هستند که باید توسط پزشک تجویز شوند.
استفاده از داروهای کورتیکواستروئیدی و تزریقات استروئیدی نیز جهت کاهش التهاب آرتروز شانه رایج است. در تزریقات استروئیدی، ترکیب استروئیدی مد نظر پزشک به مفصل تزریق می‌شود. به طور معمول داروهای استروئیدی با نوعی داروی بی‌حسی ترکیب می‌شوند تا درد ناشی از تزریق را کمتر کند. این کار همچنین به تایید تشخیص آرتروز کمک می‌کند. اثر تزریق داروهای استروئیدی از ۲۴ الی ۴۸ بعد از تزریق شروع می‌شود و حدود سه تا شش ماه اثرگذار خواهد بود.
در مواردی جهت کاهش موقتی درد تزریق کورتیزون به مفصل نیز انجام می‌شود.
اوزون درمانی
طبق نتایج به دست آمده از تحقیقات پزشکی، در مراحل اولیه آرتریت روماتویید و زمانی که هنوز نیاز مبرم به جراحی وجود ندارد، تزریق اوزون اثرگذاری مثبتی دارد. منافع تزریق اوزون نسبت به تزریق استروئیدها طولانی‌تر و عوارض جانبی آن نیز بسیار کمتر است.
معمولا پس از گذشت نیم ساعت تا یک ساعت از تزریق اوزون، درد کاملا آرام می‌شود. در کنار تسکین درد، سطح اکسیژن در محل بافت آسیب دیده بالا می‌رود و سوخت‌وساز نیز افزایش می‌یابد تا فرایند ترمیم در بدن سریع‌تر پیش برود. در تزریق کورتیزون با وجود اثر ضدالتهابی، اثرات کاتابولیسمی (دگرگونی بافت) بر بافت‌ها وارد می‌شود و آن‌ها را ضعیف‌تر می‌کند؛ اما در تزریق اوزون فرایند ترمیم تحریک می‌شود و سطح بهبودی بالاتری در بافت آسیب دیده به دست می‌آید.
فیزیوتراپی
یکی از موثرترین راه های درمان آرتروز شانه فیزیوتراپی است. استفاده از فیزیوتراپی در تمام مراحل درمان آرتروز شانه ضروری است زیرا از پیشرفت آرتروز جلوگیری می‌کند و با کمک تمرینات و حرکات مناسب وضعیت شما، به کاهش درد، حساسیت و خشکی مفصل کمک می‌کند.
برای حفظ عملکرد شانه بسیار مهم است که عضلات اطراف مفصل شانه تقویت شوند تا فشار وارد بر مفصل شانه کاهش یابد و از آتروفی عضلات نیز جلوگیری شود. فیزیوتراپی اولین روش درمانی برای افراد مبتلا به درد شانه است و می‌تواند به کاهش درد و بهبود دامنه حرکت کمک کند تا فعالیت‌های روزمره برای شما ساده‌تر شود. فیزیوتراپی همچنین می‌تواند احتمال نیاز به عمل جراحی را تا حد قابل توجهی کاهش دهد یا آن را به تاخیر بیندازد.
یک فیزیوتراپ متخصص و ماهر، چهار مورد را در شما ارزیابی می‌کند:
مفصل: مفصل آسیب‌دیده و میزان التهاب
قدرت: تعیین ضعف یا عدم تعادل در مفصل و عضلات مرتبط به آن
انعطاف‌پذیری: دامنه حرکت مفصل و توانایی آن در حرکت
تکنیک: شناسایی حرکاتی که شما در آن‌ها به مشکل می‌خورید و آموزش تکنیک‌های صحیح
روش‌های فیزیوتراپی ابتدا به آرامی و محافظه‌کارانه آغاز می‌شوند تا وضعیت فرد تشدید نشود. در دوره ابتدایی معمولا بر استراحت، تلاش برای کاهش التهاب، محافظت از مفصل و افزایش گردش خون تاکید می‌شود. پس از کاهش التهاب مفصل بلافاصله تمرینات کششی و تقویتی با هدف تقویت انعطاف‌پذیری و عضلات ناحیه شانه آغاز می‌شود تا میزان فشار وارده بر مفصل شانه کاهش یابد.
اهداف فیزیوتراپی در درمان آرتروز شانه:
1. تقویت قدرت عضلات:
داشتن عضلات قوی‌تر در کاهش ساییدگی ناشی از ورم مفاصل نقش موثری دارد. همچنین قدرتمند بودن عضلاتی که وضعیت اندام را حفظ می‌کنند، فشار وارد شده بر مفصل شانه را تا حد زیادی کم می‌کند.
2. افزایش توانایی حرکت در شانه:
با کمک فیزیوتراپی می‌توانید برای بازیابی دامنه حرکتی شانه تلاش کنید. استفاده از حرکات کششی با تاثیرگذاری بر طویل شدن عضلات و رباط‌های درگیر، کمک می‌کند وضعیت اندام و حرکت عضلات بهبود یابد. حرکت دادن شانه از طریق ماساژ و تکنیک‌های درمان دستی هم می‌تواند با کشش رباط‌ها به شما کمک کند.
3. افزایش توانایی بدن در انجام فعالیت‌های روزمره:
فیزیوتراپ به شما آموزش می‌دهد چطور فعالیت‌ها روزمره خود را تغییر دهید یا آن‌ها را اصلاح یا متوقف کنید تا مانع روند بهبود شما نشود و به کاهش درد شانه نیز کمک کنند. همچنین به شما توصیه می‌کند در چه مواقعی از چه روش‌های درمانی استفاده کنید تا درد کمتری داشته باشید.
ورزش های متناسب برای درمان آرتروز شانه
در کنار فیزیوتراپی، ورزش‌ها و حرکات اصلاحی هم موثرترین روش برای درمان آرتروز شانه هستند. حرکت دادن مفاصل به روان شدن حرکت‌ها و انعطاف‌پذیری مفاصل کمک فراوانی می‌کند. همچنین با کمک ورزش عضلات اطراف مفصل آسیب‌دیده نیز تقویت می‌شوند و در روند بهبودی آرتروز شانه به شما کمک می‌کنند.
بهبود وضعیت کلی بدن به افراد مبتلا به آرتروز شانه کمک می‌کند بتوانند شانه‌های خود را به راحتی به جهات مختلف حرکت دهند. با کمک تمرینات ورزشی می‌توانید وضعیت آرتروز شانه خود را برای انجام فعالیت‌های روزانه بهتر کنید.
تمرینات ورزشی مختلفی وجود دارد که برای تقویت مفصل شانه پیشنهاد می‌شوند. تمریناتی مانند شنا، باز و بسته کردن تیغه‌های کتف در حالات مختلف و... اما پیش از انجام هر کدام از این ورزش‌ها حتما نظر فیزیوتراپ یا پزشک خود را جویا شوید. انجام تمرینات نامناسب یا انجام اشتباه یک تمرین می‌تواند به آسیب شدیدتر و جدی‌تر منجر شود.
نگاه پایانی
راه های درمان آرتروز شانه متنوع و متفاوت هستند، اما مراقب باشید که هیچ کدام بدون دستور مستقیم پزشک امتحان نکنید. شرایط، میزان آسیب‌دیدگی، سطح التهاب و شرایط زندگی هر فرد با دیگری متفاوت است و پزشک روش درمان را متناسب با همین عوامل انتخاب می‌کند. برای کاهش درد آرتروز استفاده از لوازم طبی متناسب با نوع آرتروز شما هست.
انواع گوناگون آرتروز داریم؛ اگر تمایل دارید با درمان آرتروز و درمان آرتروز دست آشنا شوید پیشنهاد می کنیم حتما مقاله مرتبط را مطالعه کنید.