فتق دیسک کمری

درد در ناحیه کمر معمولاً بر اثر تصادف، بلندکردن اشیای سنگین، افزایش وزن، نشستن و ایستادن طولانی ‌مدت، بالا رفتن سن و انجام ورزش‌های سنگین یا بی‌تحرکی رخ می‌دهد. یکی از شایع‌ترین عارضه‌هایی که مهره‌های کمر را درگیر کرده و باعث بروز درد در پاها نیز می‌شود، فتق دیسک کمری است. برخی افراد به دلایل ژنتیکی ممکن است دچار دیسک کمر شوند و برخی دیگر به دلیل سبک زندگی ناسالم، در هر صورت همه ما به دنبال درمان قطعی فتق دیسک کمری خواهیم بود. به همین دلیل نیز در این مقاله تلاش می‌کنیم تا بهترین روش‌های پیشگیری و درمان را معرفی کنیم.

فتق دیسک کمری چیست؟

دیسک کمر (Lumbar Disc Herniation) مشابه یک بالشتک ژله‌ای یا صفحاتی از غضروف است که بین مهره‌های ستون فقرات قرار گرفته و از تماس استخوان‌ها با یکدیگر جلوگیری می‌کنند. دیسک کمر همچنین حرکت بین مهره‌ها را بهبود می‌بخشد. تعداد مهره‌های ستون فقرات در ناحیه کمر، 5 عدد است و وظیفه اصلی دیسک، جذب فشارهای وارده به ستون فقرات مانند یک ضربه‌گیر است.

دیسک کمر ساختاری ژله‌ای داشته و از آب و اندکی پروتئین تشکیل شده است. عارضه فتق دیسک کمر باعث خارج شدن بخشی از ماده نرم داخل بالشتک دیسک می‌شود. خروج مایع معمولاً با ایجاد شکاف روی سطح سخت و بیرونی دیسک آغار شده که فتق یا پرولاپس نام دارد. با ایجاد شکاف در دیسک، ماده خارج شده اعصاب مجاور را تحریک کرده و باعث بروز علائمی چون انواع کمر درد، ضعف و بی‌حسی دست و پا و در برخی موارد عدم تحرک خواهد شد.

عوامل ابتلا به فتق دیسک کمری

از عمده‌ترین عوامل بروز فتق دیسک کمری، افزایش سن، ساییدگی غضروف‌ها و استهلاک است. چرا که با بالا رفتن سن، دیسک کمر مقداری از مایع خود را از دست داده و به این ترتیب از انعطاف‌پذیری و قابلیت آن برای جلوگیری از تماس استخوان‌ها کاسته می‌شود. زمانی‌ که این شرایط ادامه‌دار شوند، فرد در معرض پارگی دیسک و خطرات بعد از آن قرار خواهد گرفت. عواملی که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم بیشترین تأثیر را در ابتلای فرد به این عارضه دارند.

اضافه وزن فشار زیادی را به دیسک‌ها وارد می‌کند.

بلند کردن اجسام سنگین و بزرگ با فشار آوردن به عضلات کمر به جای کمک گرفتن از عضلات پاها، کشیدن کمر، چرخیدن‌های ناگهانی از ناحیه کمر، خم و راست شدن‌های مکرر و غیراصولی به صفحه دیسک کمر به شدت آسیب وارد می‌کنند.

عوامل ژنتیکی و سابقه خانوادگی، استعداد فرد در ابتلا به فتق دیسک کمری را بالا می‌برد.

افزایش سن باعث کاهش حجم مایع دیسک کمر شده و زمینه را برای پارگی دیسک فراهم می‌کند.

علائم کمردرد عصبی یا دیسک کمر

کمردرد عصبی یا همان دیسک کمر با علائم واضح اما زیادی همراه است که اطلاع از آن‌ها می‌تواند به تشخیص سریعتر عارضه و اقدام به درمان کمک کنید.

احساس درد در باسن، ساق پا و ران

احساس درد در بازوها و شانه

احساس درد شدید در کمر حین سرفه یا عطسه کردن

بی‌حسی و درد در یک سمت بدن

سوزن سوزن شدن‌ پاها و کمر

ضعف عضلانی و تلوتلو خوردن

درد سیاتیک

احساس درد شدید در کمر و پاها بعد از ایستادن و نشستن

کمردرد پس از پیاده‌روی کوتاه

عدم توانایی در بلندکردن یا نگاه داشتن اجسام

مواردی که در ادامه به ‌آن‌ها اشاره می‌کنیم جزو علائم دیسک کمر شدید هستند که در صورت مشاهده باید سریعاً به اورژانس مراجعه شود.

شدت گرفتن و طولانی‌تر شدن علائم فوق

بی‌حسی پیش‌رونده در پا، ران و باسن

اختلال در عملکرد مثانه، مشکل در ادرار یا بی‌اختیاری ادرار

از بین رفتن رفلکس یکی از پاها یا هر دو پا

روش‌های تشخیص فتق دیسک کمر

علاوه بر علائمی که در بخش قبلی به آن‌ها اشاره کردیم، روش‌های پزشکی نیز برای تشخیص شدت و گستره فتق دیسک کمر وجود دارد.

معاینات بالینی توسط پزشک متخصص

پرتونگاری یا رادیوگرافی

MRI

سی‌تی اسکن

بررسی توان انتشار عصبی

الکترومیوگرافی عضلات

بهترین روش درمان فتق دیسک کمری

برای درمان و بهبود فتق دیسک کمری روش‌های متفاوتی وجود دارد که در دو دسته "جراحی" و غیرجراحی" قرار می‌گیرند.

درمان غیرجراحی فتق دیسک کمر

در روش غیرجراحی، پزشک تلاش می‌کند تا با تجویز دارو، لوازم طبی، فیزیوتراپی و ... به بهبود عارضه کمک کند.

مصرف داروهای مسکن مانند ناپروکسن و ایبوپروفن

مصرف داروهای آسیب عصبی چون گاباپنتین، دولوکستین و پرگابلین

مصرف داروهای شُل‌کننده عضلات

تزریق کورتیزون

تحریک الکتریکی

استفاده از لوازم طبی مانند کمربند

امواج اولتراسوند

سرد و گرم کردن

تزریق کورتون به کمر

درمان جراحی فتق دیسک کمر

درمان جراحی فتق دیسک کمر تنها در شرایطی انجام می‌شود که علائم عارضه بسیار شدید بوده و احتمال آسیب نخاعی وجود دارد.

عمل جراحی دیسک با لیزر

عمل آندوسکوپی

عمل جراحی لامینکتومی

درمان فتق دیسک کمر با طب سنتی

داروهای گیاهی که برای درمان فتق دیسک کمر استفاده می‌شود زردچوبه، گیاه پنجه شیطان، پوست درخت بید و پیاسکلدین هستند.

استفاده از کمربند طبی 

حرکات ورزشی برای بهبود فتق دیسک کمر

در این بخش به تمرینات و حرکاتی اشاره می‌کنیم که می‌توانند به کاهش درد و بهبود دیسک کمر کمک کنند. انجام ورزش فتق دیسک کمر برای برخی افراد ممکن است سخت یا با احساس درد شدید همراه باشد، بنابراین توصیه می‌کنیم حتماً با پزشک خود مشورت کنید.

کشش بدن در حالت ایستاده

پاها را به عرض شانه باز کرده و دست‌ها را روی پهلوها قرار دهید. با قدرت دستان خود ناحیه باسن را به جلو و بالاتنه، شانه‌ها و سر را به عقب هدایت کنید.

حرکت نیمه کبری یا تمام کبری

برای انجام حرکت تمام کبری، روی شکم دراز کشیده و با نگه داشتن پایین تنه روی زمین، تلاش کنید با فشار آوردن به کف دست‌ها تا جای ممکن بالاتنه را از زمین جدا کنید.

برای انجام حرکت نیمه کبری، روی شکم دراز کشیده و با نگه داشتن پایین تنه خود روی زمین از آرنج‌ها برای بلند کردن بالا‌تنه کمک بگیرید.

حرکت پلانک

روی شکم دراز کشیده، ساعد دستان خود را روی زمین قرار دهید. با فشار به ساعد‌ها و انگشتان پا، از روی زمین بلند شده و تا جای ممکن در این وضعیت بمانید.

حرکت Cat & Cow

چهار دست و پا روی زمین قرار گرفته، یک نفس عمیق بکشید و و با ایجاد قوسی به سمت پایین در ناحیه کمر، همزمان با سقف نگاه کنید. حالا به حالت عادی برگشته و با ایجاد قوسی به سمت بالا در ناحیه کمر، همزمان به پاهای خود نگاه کنید.

یکی از بهترین روش‌ها برای درمان فتق دیسک کمری، پیشگیری از ابتلا به این عارضه است. اگر در هنگام حرکات روزانه خود بیشتر احتیاط کنیم و از عواملی که باعث بروز کمردرد می‌شوند خودداری کنیم، قطعاً دچار مشکلات در ستون فقرات و کمر نخواهیم شد. شما برای بهبود کمردرد چه حرکات ورزشی انجام می‌دهید؟